Wie aan IJsland denkt, denkt al snel aan de vulkanen op het eiland. Sterker, er zijn weinig plekken op aarde die vulkanisch zo actief zijn. Je vindt op IJsland 30 actieve vulkanen. We bespreken de bekendste.
Vulkanen op IJsland: gevaarlijk of niet?
De vulkanen op IJsland zijn relatief ongevaarlijk. Hoe zit dat? IJsland ligt op een mid-oceanische rug. Een plek waar de aardplaten uit elkaar trekken en waar dus eigenlijk nieuw land ontstaat. Zo wordt IJsland jaarlijks 1 à 2 centimeter groter. Dat betekent ook dat er doorgaans weinig druk op de zogenaamde spleetvulkanen staat, waardoor explosieve uitbarstingen veel minder reëel zijn. In maart van dit jaar kwam de Fagradalsfjall tot uitbarsting in de buurt van IJsland. Dat ging en gaat heel geleidelijk en er worden toeristische trips georganiseerd naar het schouwspel.
Toby Elliott | Fagradalsfjall
Daartegenover staan de stratovulkanen die periodiek met veel explosiviteit uitbarsten. Denk daarbij aan historische uitbarstingen zoals we die van de Indonesische Krakatau in 1883 kennen. De explosie was toen zo groot dat de vulkaan zichzelf en het eiland waarop deze lag vernietigde. Er ontstond een tsunami en er waren duizenden slachtoffers in de omgeving. Door de grote hoeveelheid stof in de atmosfeer, daalde wereldwijd de gemiddelde jaartemperatuur met 1,2 °C.
De Eyjafjallajökull en de Laki
Vulkanen als de Krakatau vind je niet op IJsland. Er zijn wel subglaciale stratovulkanen. Dat zijn vulkanen onder een gletsjer, zoals de Bárðarbunga. What’s in a name. Overigens is het niet zo dat de IJslandse vulkanen helemaal ongevaarlijk zijn of geen overlast kunnen veroorzaken. Denk maar eens aan het voorjaar van 2010 toen de aswolken van de Eyjafjallajökull het Europese vliegverkeer teisterden. In 1783 zorgde de giftige wolken van de Laki voor vee-sterfte en misoogsten met een enorme hongersnood tot gevolg. Één op de vier IJslanders stierf toen. Naar schatting stierven elders nog eens 6 miljoen mensen ten gevolge van de aswolk.
Docutip! De BBC maakte er een interessante documentaire over.
Goed om te weten is dat we nu wereldwijd mobieler zijn met onze voedselproductie en IJsland een heleboel voedsel in kassen verbouwt. Ook de aanwezigheid van mogelijk giftige dampen worden nauwlettend gemeten. Vulkanische uitbarstingen worden bovendien veel preciezer voorspeld en evacuatieplannen liggen altijd klaar. Natuurlijk is het wel slim om voor je reis naar IJsland de actualiteiten te checken. Vedur.is is hiervoor een betrouwbare website.
De vulkanen op IJsland bezoeken
De uitbarsting Eyjafjallajökull heeft het vulkaan-toerisme definitief op de kaart gezet in IJsland. Toen kwam de uitbarsting wereldwijd in het nieuws door de belemmeringen in het internationale vliegverkeer. Je kunt vulkanen op verschillende manieren bezoeken. Op de eerste plaats zijn er tal van bezoeken mogelijk met gids. Met name naar de Fagradalsfjall en naburige vulkanen, op het schiereiland Reykjanes bij Reykjavík.
Aan de noordkant van IJsland kun je ook met terreinwagens op pad. Vanuit walvishoofdstad Husavík zijn er educatieve tochten langs de vulkanische kraters en grotten. Je kunt het gebied ook met de helikopter verkennen. Je vliegt dan over de Grímsvötn-krater en over de grootste gletsjer van Europa: Vatnajökull.
Thrihnukagigur
Tussen mei en oktober kun je ook de magmakamer van een slapende vulkaan bezoeken. Tijdens deze Thrihnukagigur-vulkaantocht ga je vanuit Reykjavík naar het natuurgebied Bláfjöll. Het is volgens guidetoiceland.is de enige mogelijkheid ter wereld om een magmakamer van binnen te bekijken. Tijdig boeken is zeker aan te bevelen.
Je zou met een beetje verbeelding kunnen zeggen dat IJsland in feite één grote vulkaan is. Daarom is het ook niet zo gek dat veel algemene tours op IJsland wel een component vulkanen bevatten.
Tory Doughty | Eyjafjallajökull
Welke vulkanen zijn het bekendst?
De Eyjafjallajökull is wellicht de beroemdste vanwege de uitbarsting in 2010, maar ook bij de Hekla gaat wellicht een belletje rinkelen. Van alle vulkanen op IJsland is de Hekla wellicht de minst voorspelbare. De uitbarstingen variëren in tussenpozen. De snelste nieuwe uitbarsting was na 9 jaar en de langste tussenpoos duurde 121 jaar. Door zijn frequente activiteit sinds de middeleeuwen heeft de vulkaan de bijnaam: de poort naar de hel. De laatste keer dat de vulkaan echt schade aanrichtte aan omwonende boeren en hun vee was in 1845. De laatste uitbarsting in de moderne tijd was in de winter van het jaar 2000. Dit was een relatief kleine uitbarsting.
De Katla
Wat wellicht ook bekend in de oren klinkt is de naam Katla. Deze vulkaan ligt in de buurt van de Eyjafjallajökull en is nog zeer actief. Wetenschappers waarschuwen met enige regelmaat omwonenden, vanwege toename in activiteit. De Katla is een vulkaan die zogezegd over tijd is en zou moeten uitbarsten ergens de komende jaren. Omdat de vulkaan onder Mýrdals-gletsjer ligt gaan uitbarstingen vaak gepaard met zogenaamde jökulhlaups. Dit zijn snelle smeltwaterstromen. In de ergste gevallen kunnen jökulhlaups tot overstromingen leiden.
Meer informatie:
Andere vulkanen op IJsland: Snæfellsjökull
Snæfellsjökull betekent letterlijk ‘Sneeuwberggletsjer’ en dat is precies wat het op het eerste oog is. Een berg van ruim 1400 meter met een gletsjer erbovenop. De vulkaan is (waarschijnlijk) al vanaf de 3e eeuw na Christus niet meer uitgebroken. Snæfell dat ook de naam van het schiereiland is, is populair onder wandelaars, klimmers en orka-spotters. Ook de papegaaiduiker is een graag geziene gast op de kliffen. Er worden orkasafari’s aangeboden vanuit Grundarfjörður en Olafsvik, afhankelijk van de tijd van het jaar. Het ligt op ongeveer twee uur rijden van Reykjavik.
Verder lezen:’Walvissafari IJsland & Noorwegen‘
Er zijn veel vulkanen op IJsland in allerlei formaten en verschijningen. Het bijzondere is ook dat ze eigenlijk overal op het eiland voorkomen. Op de kaart bovenaan de pagina hebben we in elk geval de bekendste voor je gemarkeerd.
Tot slot
Wil je na al die vulkanen op IJsland meer weten over het land in een breder perspectief? Bekijk dan de pagina IJsland voor beginners. Of lees verder op de volgende pagina’s.
IJsland heeft talloze, mooie plekken om te ontdekken. Van imposante watervallen en gletsjers tot vulkanen en geothermische baden.
IJsland is de perfecte plek voor een walvissafari. Er zijn wel 20 soorten in IJslandse wateren, waaronder de blauwe vinvis en de orka.
Waar kun je het beste op vakantie in IJsland komende zomer? Ga je voor de golden circle? Of neem je de rondweg over het eiland?