Je zou best weleens verrast kunnen worden door het lekkere eten en drinken in Finland. Neem een Runebergtaart bij de koffie en een glaasje sima toe. We nemen je mee in culinair Finland.
Coverfoto: het typisch Finse gebakje kainuun rönttönen (credits: aitojamakuja.fi en Julia Kivelä)
De invloeden vanuit de Russische en Zweedse overheersing in combinatie met het koude, Noord-Europese klimaat hebben de Finse keuken een uniek karakter gegeven. Fins eten en drinken is traditiegericht, pretentieloos en gebaseerd op ingrediënten uit het land zelf.
Finland: eten en drinken
Waar moet je aan denken bij de Finse keuken? Finnen koken hun eten zowel op open vuur als in de oven. Het koken in ovens komt traditioneel uit de taigagebieden in het oosten. Het koken op open vuur is meer een Zweeds-Europese invloed. Finse gerechten kennen traditioneel niet zoveel kruiden. Dat is ook niet gek: Finland lag nooit aan drukke handelsroutes met kruiden en specerijen. Vanzelfsprekend is het Finland van nu een modern land waar je de hele wereldkeuken wel vindt, zeker in de grote steden.
De traditionele smaakmakers in de Finse keuken zijn niet verrassend aan de natuur te relateren. Er worden veel bessen, paddenstoelen en vruchten gebruikt. Deze worden al duizenden jaren in de bossen geoogst. Kenmerkend voor de Finse bossen is verder: veel dennen, sparren, berken en jeneverbessen. Het mag ook niet verbazen dat in het land van de duizend meren veel vis, schaaldieren en andere zeevruchten gegeten wordt. Dit geldt zowel voor zoetwater- als zoutwatersoorten.
Het eten en drinken in Finland heeft vaak nog een regionaal karakter. Zo zijn veel bekende gerechten of gebakjes te koppelen aan een landstreek. Misschien wel het meest bekende voorbeeld is karjalanpiirakka, een pastei-achtige lekkernij uit de streek Karelië. Karelië is bosrijk en heeft vele meren. Met dank aan de expansiedrang van de tsaren ligt de historische provincie gedeeltelijk in Rusland.
Een regionale variant op de karjalanpiirakka is kainuun rönttönen (zie coverfoto van het artikel). Deze pastei komt ook uit de dunbevolkte binnenlanden aan de Russische grens. Het is een kleine open taart met een korst gemaakt van rogge- en tarwebloem. De vulling is een combinatie van aardappelen, bosbessen en roggemeel. Vroeger was een dergelijke pastei ideaal om kliekjes in te verwerken.
De Finse keuken en typische etenswaren
Wat is typisch eten en drinken voor Finland? We noemden al de karjalanpiirakka als nationale, culinaire trots, maar ook kalakeitto mag niet vergeten worden.
Kalakeitto
Kalakeitto is een vissoep met aardappel en groenten. Vaak zit er baars (ahven), zalm (lohi) en koolvis (seiti) in. De zalmvariant staat ook wel als lohikeitto op restaurantmenu’s. Vanaf 2018 wordt jaarlijks op de tweede dinsdag van februari de nationale vissoepdag gevierd, om maar even aan te geven dat het nog steeds best wel een ding is.
Munavoi
Munavoi bestaat uit opgeklopte boter met gepureerde, hardgekookte eieren. Vergelijk het met eiersalade voor op de boterham in de Nederlandse supermarkten. Munavoi wordt afgewerkt met een snufje peper en zout. Behalve op de boterham komt het ook weleens op hartige taarten voor.
Poronkäristys
Poronkäristys wordt ook gezien als nationaal gerecht en komt oorspronkelijk bij de Sami uit Lapland vandaan. Het is een rendierstoofpotje. Het rendiervlees wordt in dunne plakken gesneden en gebakken in boter. Optioneel kun je nog een ui toevoegen. Het stoven gebeurt op basis van bouillon en/of bier.
Rieska
rieska is een Fins ongezuurd platbrood dat vermoedelijk al uit de oudheid stamt. We weten via archeologisch onderzoek bijvoorbeeld dat dit type brood ook geliefd was bij de buren: de Vikingen. De meest eenvoudige rieska bestaat enkel uit meel, water en zout. Historisch gezien zijn er regionale varianten. Het brood varieert bijvoorbeeld in dikte of textuur. Je eet rieska zowel als zacht brood of als cracker. In dat laatste geval staat het ook bekend als näkkileipä, de Finse versie van knäckebröd. Gerst is de voornaamste graansoort voor het meel, maar ook rogge, haver en aardappel worden weleens gebruikt.
Porkkanalaatikko
Finnen zijn wel van de tongbrekers. Dat bewijst ook de wortelkasserol porkkanalaatikko. Het is een nationaal, winters gerecht en niet zozeer aan één streek toe te wijzen. Het gerecht bestaat uit geraspte wortelen, rijst, eieren, room, boter en paneermeel. Als het klaar (en gelukt) is komt het mooi, goudbruin uit de oven. Finse kasserol is in veel variaties om van te watertanden.
Finse lekkernijen voor bij de koffie
Net als in andere Scandinavische landen kun je heerlijk uitpakken bij een kopje koffie. Het gebakje (leivonnainen) of koffiebroodje mag net als in Zweden bij fika niet missen.
Mustikkapiirakka – bosbessentaart
Mustikkapiirakka is een traditionele bosbessentaart. Dat mag geen verrassing zijn als je weet dat de Noord-Europese bossen in het vroege najaar vol staan met bosbessen. Finse families trekken dan massaal met hun emmers en korfjes het bos in om ze te plukken. De korst van mustikkapiirakka bereid je met bloem, boter, suiker, eieren en bakpoeder. Het deeg wordt in een taartvorm geperst en voorgebakken. De vulling bestaat behalve uit bosbessen ook uit zure room, eieren, suiker en eventueel vanille en kardemom.
Runebergintorttu – Runebergtaart uit Porvoo
Dit taartje is vernoemd naar de Finse dichter Johan Ludvig Runeberg (1804-1877). Het verhaal gaat dat hij zelf gek op de taartjes was, waarop ze zijn naam kregen. De torttu is traditioneel in januari te verkrijgen tot Runebergs verjaardag op 5 februari. In het pittoreske stadje Porvoo eet je ze het hele jaar. Dat is ook de plek waar het allemaal begon en waar de dichter ze regelmatig at.
Jaarlijks terugkerende gebruiken met eten en drinken
Laskiainen(-gebakjes)
Laskiainen is traditioneel wat wij met carnaval Vastenavond noemen en in andere landen Mardi Gras. In Finland is het met laskiainen nog hartje winter en daar is het eten en drinken ook naar. De Finnen sleeën traditiegetrouw buiten op deze dag. Ze warmen weer op met erwtensoep (hernekeitto).
Eenmaal opgewarmd volgt een zoete versnapering: de laskiaispulla. Dit is een gebakje gevuld met slagroom, amandel en bessenjam. De laskiaispulla zijn onlosmakelijk verbonden met Vastenavond.
Pasen en mämmi
Echt typisch Fins is mämmi. Dit is een zoetige pap die traditioneel bereid wordt van roggemeel, roggemout en water. Voor de zoete smaak gebruiken de Finnen een melassestroop. Na een kort verblijf in de oven is mämmi klaar om opgegeten te worden. Eventueel wordt er nog wat sinaasappelschil over de pap geraspt. Tegenwoordig zie je tal van variaties met vossenbessen, chocolade of vanille. Met dank aan een beetje commercie eten de Finnen het hele jaar door mämmi.
Vappu / dag van de arbeid – Munkki
Op 1 mei eten Finnen vaak munkki (letterlijk: monniken), net als de noodle-vormige Tippaleipä. Echt gezond zijn Munkki niet, maar zoals dat vaak gaat, zijn ze des te meer gewild. Munkki is een gefrituurde donut. Finse bakkers gebruiken veel boter en werken deze snack vaak af met poedersuiker. Ook het al dan niet alcoholische drankje sima hoort voor veel Finnen bij de 1 mei-viering. Onder het kopje alcoholische dranken gaan we hier verder op in.
Kerst en de Joulutorttu
Kerst wordt in Finland groots gevierd met traditioneel eten en drinken. Weinig daglicht wordt gecompenseerd met veel gezelligheid. Het is dan ook niet gek dat er meerdere traditionele gerechten aan de Finse kerst verbonden zijn. Het meest bekend is misschien wel de joulutorttu (letterlijk: kersttaart). Taart is een beetje een ongelukkige vertaling omdat het meer een koffiebroodje is. Hoewel er veel variaties mogelijk zijn wordt het in elk geval bereid met dun bladerdeeg. De vulling is jam, bij voorkeur van pruimen. Het deeg wordt zo gevormd dat het broodje een kerstster voorstelt.
Kerst en glögi
In de categorie drinken is Glögi de Noord-Europese glühwein. Het wordt gedronken van IJsland tot Estland. In de meeste Scandinavische talen spreekt men van glögg. Van oudsher wordt het door reizigers in de winter gedronken om warm te blijven. In moderne tijden is het niet los van kerst te zien. Op de vele kerstmarkten voorafgaand aan kerst komt glögi dan ook steeds terug. Het wordt ook wel gemengd met sap, siroop en soms met een scheutje sterke drank of punch.
Fins snoep
De Finnen hebben hun eigen drop: salmiakki. Ooit dacht men dat het belangrijkste bestandsdeel – salmiakzout – goed tegen de hoest was. Tegenwoordig ligt salmiakki vooral in de schappen van supermarkten, snoepwinkels en tankstations. De zoute, krachtige smaak wordt ook in de Scandinavische buurlanden door velen gewaardeerd. Salmiakki is net als dropshot ook in vloeibare, alcoholische vorm te krijgen.
Tips voor een bezoek aan het restaurant in Finland
In Finland is men doorgaans vroeg met eten en drinken en dat zie je ook wel in de horeca terug. Lunchtijd is het tussen 11.00 en 13.00 uur en het avondeten wordt meestal tussen 17.00 tot 19.00 uur opgediend. De meeste restaurants sluiten vrij vroeg en stoppen eerder met bedienen. Reserveer je? Zet dan in op ergens tussen 18.00 en 19.00 uur. In de steden zie je wel dat restaurants wat langer open zijn. In het centrum van Helsinki sluiten veel restaurants om 21.00 à 22.00 uur.
Tijdens de lunch vind je bij best wel wat restaurants een lopend buffet. Brood, koffie en soep worden veel gegeten in de middag. Koffie is überhaupt een veel gedronken drank in Finland. Het ontbijt vindt meestal vroeg thuis plaats. Voor de meeste Finnen bestaat dat uit muesli of pap, en natuurlijk ook koffie.
Drinken in Finland
Behalve de internationaal bekende frisdranken kent Finland veel sapjes en limonades (limonade). Het bosrijke achterland biedt van oudsher alle ingrediënten. Zowel in de fabriek als thuis wordt vandaag de dag nog limonade gemaakt. In supermarkten vind je dan ook een breed assortiment.
Een niche-product dat de laatste jaren voorzichtig ook commercieel bekendheid geniet is berkensap. Je tapt het sap rechtstreeks van een berkenboom. Het is vitaminerijk en licht zoet en zou een zijdeachtige textuur hebben. Berkensap verzamel je bij het begin van de winter en de lente. Dan is het sap het beste te tappen. Het gebruik is al duizenden jaren gemeengoed bij culturen die in en bij de uitgestrekte boreale wouden leven, van Noord-Europa tot Siberië en China.
Drinken tijdens het uitgaan
Vooral de jonge Finnen zijn niet vies van een alcoholisch feestje. Hoewel er naar verluid ook Finnen zijn die het bij Kalsarikänni houden. Dat is een Fins sociaal-cultureel fenomeen, waarbij je thuis in je eentje op de bank geniet van een borrel. Een activiteit die bij voorkeur in ondergoed uitgevoerd wordt.
Vanzelfsprekend concentreert zich het uitgaan op de weekendavonden. Wil je weten waar je het beste een drankje kan doen? Dat ligt geheel aan je voorkeuren. In principe vind je in een stad als Helsinki en in iets mindere mate ook in de andere steden genoeg van je gading. Van rauwe rockshows tot stijlvolle cocktaillounges. Van karaokebars tot sportpubs.
Eten en drinken in Finland: alcoholische dranken
Finland kent een biercultuur, maar vanzelfsprekend vind je ook wel je weg naar een wijntje of cocktail. Welke typisch Finse alcoholische dranken zijn er? Natuurlijk is Finse vodka (koskenkorva viina) bekend en berucht, maar er is meer.
Sima
Sima is een typisch Finse drank die van de honingdranken als het middeleeuwse mede afstamt. Tegenwoordig wordt het gefermenteerd met diverse soorten suikers en gemengd met citroen, rozijnen en droge gist tijdens de verschillende fasen van het fermentatieproces. Sima is ook bekend in non-alcoholische vorm. Meer over sima lees je op BBC Travel…
Lakka
Lakka is een gele bosbramen-likeur met een rijpe zoete smaak en uitgesproken aroma’s. Het drankje wordt als borrel genuttigd en heeft ongeveer 21 procent alcohol aan boord.
Sahti
Finland kent heel wat bierbrouwerijen. Een echt traditioneel biertje is sahti. Het bier is gemaakt van gemoute gerst en andere graanmouten. Denk aan rogge, gerst, tarwe en haver. In het fermentatieproces wordt vaak jeneverbes gebruikt, waardoor sahti een redelijk eigen smaak krijgt.
Jaloviina
Finland kende tot 1932 een drooglegging, waardoor er geen alcohol meer geproduceerd of geïmporteerd mocht worden. Toen alcohol weer uit de ban ging kwam de Franse brandewijn het land binnen, iets wat de Finnen tegenwoordig kennen als Jaloviina. Dat betekent zoiets als ‘wijn van de edelen’.
Finland: prijzen van het eten en drinken
De meeste Nederlanders en Belgen zullen niet heel gek opkijken van de restaurantprijzen in Finland, tenzij ze het veel goedkoper dan thuis verwachten. Op de internationale restaurant price index van Numbeo.com staat Finland medio 2022 net onder Nederland en België en is dus ietsje goedkoper. In de praktijk zul je dat verschilletje niet zo merken. Finland is één van de duurste landen in Europa als het gaat om alcohol. Dat komt voor een deel ook door belasting en accijnzen.
Is eten en drinken in Finland buiten de horeca duur?
De website Numbeo peilt ook tweemaal per jaar hoe landen er wereldwijd voor staan op de boodschappenindex. Landen worden dan gewogen ten opzichte van de boodschappenprijs in het dure New York City. Medio 2022 staat Finland op plek 27. Dat is net achter het iets duurdere Nederland en net voor het iets goedkopere België.
Hoe komt Numbeo overigens aan deze ranglijst? Men gaat uit van boodschappenlijstjes met veelgebruikte producten. Denk bijvoorbeeld aan een kilo rijst, bananen, uien en appels. Op basis van de kosten hiervan wordt het prijspeil berekend. Het is zeker geen exacte wetenschap, maar het geeft je wel een idee van de prijzen van het eten en drinken in Finland.
Meer over Finland, eten en drinken
Er zijn heel wat populaire online artikelen over de eetgewoontes van de Finnen. Er wordt vaak uitgegaan van een stereotype en dat maakt dat niet elke Fin zich herkent in de commentaren op hun dieet. Dat geldt ook voor deze pagina natuurlijk. We hebben onder andere uit onderstaande bronnen informatie gehaald:
- Semidetko, Daria (2014), Traditional Finnish cuisine. Organizing the event “Days of Finnish and Russian cuisines”, geraadpleegd via: www.theseus.fi
- De diepgravende, culinaire website: www.tasteatlas.com/finland
Op deze website lees je nog veel meer artikelen over het mooie en fascinerende Finland. Meer algemene informatie over het land Finland vind je op deze basispagina.
In Finland geniet je in de zomer van een prima temperatuur en veel daglicht. Het land is uniek in zowel natuur als cultuur.
De Åland-eilanden of Ålandseilanden liggen precies tussen Zweden en het vasteland van Finland in de Oostzee. Het is een geliefde vakantieplek met veel zonuren.
Welke mooie onbekende vakantiebestemmingen vind je in Noord-Europa? Niet doorvertellen. Hier word je niet overladen door andere toeristen.