Welke tips kunnen we geven voor je reis naar Finland? En wat is het eigenlijk voor een land? Van de Moemins tot ijskarten. Van het huis van de kerstman tot hoofdstad Helsinki. Dit is een instapartikel voor iedereen die benieuwd is naar het mooie Finland, maar er eigenlijk nog niet zoveel van weet. We praten je bij en geven desgevraagd reistips.
Tips Finland: wat weten we al?
Misschien is de eerste associatie met Finland wel: sauna. Geen land heeft zoveel met de sauna als Finland. Geen wonder dat sauna voor zover we weten het enige Finse leenwoord in de Nederlandse taal is. Overdreven is het volgens mij ook niet, want menig sociale huurflat in een Finse stad heeft een gemeenschappelijke sauna in de kelder. Maar er is meer: het tekenfilmfiguurtje Moemin komt uit Finland. Ook het Finse onderwijssysteem is een internationaal voorbeeld (verder lezen). Sommigen zullen Finland kennen vanwege sisu. Sisu is een poging om de Finse volksaard te typeren en staat voor een onwrikbare doorzettingskracht. De lange adem zouden we in de sport zeggen.
Wie een reisgids over Finland openslaat, zal waarschijnlijk foto’s van meren zien. De allereerste reisgids over Finland uit 1899 luisterde dan ook naar de titel: ‘Finland: land of thousand lakes‘. Deze slogan zou onverminderd populair blijven in de toeristische sector. Bescheiden is het wel, want uit recente telling blijkt dat er maar liefst 187.888 meren zijn. Het meer van Saimaa is grootst en verreweg het meest bekend. Je vindt er unieke diersoorten als de Saimaazalm en de Saimaarob. Met name die laatste wordt helaas bedreigd met uitsterven.
Ook interessant: ‘Finland: natuur en landschap‘
In de voetsporen van bekende Finnen
Voetbalfans zullen al snel voormalig Ajax-ster Jari Litmanen noemen als het om Finland gaat. Waarop de autofans met Mika Häkkinen, Mika Räikkönen of Valteri Bottas aankomen. Hoewel Finland best een autorace-minded land is en in veel mindere mate een voetballand, is het toch vooral het ijshockey dat de nationale sport is. Zeker als ze tegen hun aartsrivaal Zweden spelen. Iedereen die wat minder met topsport heeft zal wellicht de componist Sibelius kennen of architecten Alvar en Aino Aalto. Ook voormalig premier Sanna Marin, die op haar 34e de jongste Finse premier ooit werd, kan goed een bekend gezicht voor je zijn.
De Finnen en hun taal
Als het gaat om het typeren van inwoners van een land, moet je toch altijd op je hoede zijn. Voor elke regel zijn er 10 uitzonderingen. Daarom ga ik nu slechts op persoonlijke titel zeggen dat Finnen direct, eigenzinnig en no nonsense zijn. Het vaak ontbreken van small talks zal voor de één bot overkomen en voor de ander een verademing zijn. Het is maar waar je van houdt.
De Finse taal wijkt fundamenteel af van de Scandinavische talen. Waar je als Nederlander nog wel iets van het geschreven Zweeds of Noors kan maken, zal Fins waarschijnlijk abracadabra zijn. Men denkt dat de Finnen en hun taal oorspronkelijk uit Centraal-Azië komen. Het Fins is in elk geval verwant aan de Estse taal en de Sami-talen. Er zou ook een verre link met het Hongaars en/of de Turkse talen zijn.
Vanaf de 16e eeuw wordt het Fins op dagelijkse basis geschreven. Dat geldt overigens voor meer talen, doordat in de 15e eeuw de drukpers in Europa verbeterd werd. Hierdoor kon er meer en veel sneller gedrukt worden. Dat maakte ook dat het uitbrengen van boeken niet langer een elitair of geestelijk privilege was. Vanaf dit punt in de geschiedenis zien we het analfabetisme ook voorzichtig afnemen. Uiteraard zou het nog tot begin 20e eeuw duren voor er zoiets was als leerplicht voor iedereen, met de bijbehorende mate van geletterdheid.
Talen in en rondom Finland
Fins wordt door zo’n 5 miljoen Finnen als eerste taal gesproken. Over de Russische grens wonen mensen die Karelisch spreken, wat weer verwant is aan het Fins. Deze en andere verwante minderheidstalen in Rusland, zoals het Ingrisch, zijn in de laatste eeuw grotendeels door het Russisch verdrongen. Verder wordt er Sami in Fins Lapland gesproken. Finland kent van oudsher een aanzienlijke Zweedstalige minderheid. Zowel het Sami als het Zweeds zijn officiële talen in Finland. Geinig feitje tot slot is dat ongeveer de hele wereld het over Finland heeft, maar dat de Finnen hun land en taal zelf Suomi noemen.
De Finse keuken
Wie aan Finland denkt, denkt misschien niet meteen aan een rijke culinaire traditie. Niks is minder waar. Finland heeft veel nationaal-bekende gerechten. Deze zijn vaak aan bepaalde feestdagen te koppelen. In die zin zijn de Finnen bijzonder traditioneel en houden ze trouw vast aan hun historische keuken. Meer over Fins eten en drinken lees je in dit artikel.
Tips voor je reis naar de hoofdstad van Finland: Helsinki
De kans dat je reis door Finland in hoofdstad Helsinki begint is reëel. Vanuit hier komen de internationale vluchten binnen. Ook de veerboten op de Oostzee doen Helsinki aan. Voor wie uit Zweden komt, begint de reis vaak al bij de Åland-eilanden of de stad Turku, in het westen. Åland is overigens een autonoom bestuurde eilandengroep met Zweeds als standaardtaal, maar hoort in principe bij Finland. Meer tips over dit deel van Finland lees je op deze pagina.
Terug naar Helsinki. Wat meteen opvalt is dat het heel ruimtelijk is ingericht. De wijken zijn in clusters gebouwd, met daartussen heel veel parken en groen. Dat haalt gevoelsmatig al heel veel stadsdrukte van de ketel als je door Helsinki wandelt. Heb je toch even wat rust nodig, maak dan eens een ronde door het Kaivopuisto-park. Puisto betekent overigens park in het Fins, dus eigenlijk is het Kaivopark. Of ga naar het olympisch stadion dat in een groene rotsachtige omgeving ligt. Ook het eiland Seurasaari is een reistip. Voor het gemak loopt er een voetgangersbruggetje naartoe. Ideaal voor een wandeling op een lange zomeravond.
Echte toeristische trekpleisters in Helsinki zijn het vestingeiland Suomenlinna en de domkerk van Helsinki. Niet te missen. Overigens zijn ook de markthal Hietalahti en de markt aan de havenkade bij de domkerk de moeite waard om eens doorheen te struinen. Ben je een liefhebber van design en architectuur? Dan denk je bij Finland waarschijnlijk meteen aan het echtpaar Alvar en Aino Aalto. Neem eens een kijkje bij hun indrukwekkende Finlandia Hall. Van meubels tot hele stadsdelen, de Aalto’s waagden zich eraan. De typische, golvende bloemenvazen zijn bijvoorbeeld van Aino Aalto. Hun architectuur stond voor bijzondere vormen met oog voor de menselijk maat.
Tips Finland: museums in Helsinki
Elk kunstminnend persoon zal ook het grootste kunstmuseum van Finland op de reislijst zetten. We hebben het over het Ateneum. Het museum heeft een mix van modern en klassiek, en van Finse en buitenlandse kunst. Andere interessante musea zijn het HAM (kunstmuseum Helsinki), het nationaal museum, het natuurhistorisch museum en het Kiasma. Die laatste legt zich toe op hedendaagse kunst.
Dan, Carl Gustaf Mannerheim. Je zou kunnen zeggen dat deze man de vader des vaderlands is voor de Finnen. Groeide op in hoge aristocratische kringen in Rusland eind 19e eeuw en hielp Finland tijdens de Russische Revolutie onafhankelijk worden. Later werd hij veldmaarschalk en president van Finland. In de Winteroorlog en Vervolgoorlog (WOII) wist hij de Finse onafhankelijkheid te behouden tegen de numerieke overmacht van de Sovjet-Unie. Enfin, wil je meer weten over het bijzondere leven van deze man, ga dan eens een kijkje nemen in het Mannerheimmuseum.
Leestip: Mannerheim: President, Soldier, Spy, van Jonathan Clements (eBook).
Tips buiten Helsinki: Porvoo
Voor wie op zoek is naar historische, schilderachtige plaatsjes is Porvoo de place to be. Mede dankzij de rivier de Porvoonjoki is Porvoo eeuwenlang een belangrijk handelsknooppunt geweest. De authentieke rode, houten warenhuizen aan de oevers van de rivier herinneren hier nog aan. In de categorie culinaire tips is de Runeberg Torte misschien wel iets dat je van Finland mee naar huis zou willen nemen. Dit opvallend kleine, ronde taartje is een lekkernij dat in de 19e eeuw ontstaan is in Porvoo.
Tips voor je reis naar het Saimaa-meer
Dan komen we bij Finlands key feature: het buitenleven met de bossen en de meren. Ten oosten van Helsinki liggen de grootste meren. Het bekendste is ongetwijfeld het Saimaa-meer. Saimaa ligt als een soort van blauwe verfklieder langs de Russische grens.
Naast Lappeenranta zijn ook de steden Kuopio, Joensuu en Savonlinna interessante tips in het oosten van Finland. In Savonlinna ligt ook het bekendste kasteel van Finland Olavinlinna (Olofsborg). Op een flinke rots in het Saimaameer ziet het geheel er uit als een plaatje. Het Saimaameer leent zich uitermate goed om te kajakken, zeker omdat het niet één grote plas is, maar langgerekt en slingerend. Hierdoor heeft ook de wind en golfslag minder kans. De redelijk vlakke oevers met uitgestrekte naaldwouden zijn bovendien ideale spots om te kamperen.
Tips voor je reis naar het zuidwesten van Finland
In het zuidwesten liggen twee grotere steden, Tampere en Turku. Tampere is de tweede stad van Finland en thuisbasis van het Moomin-museum. Stadsdeel Pyynikki ligt op een rotsachtige heuvel aan de omringende meren en levert je mooie kiekjes en gemoedelijke sferen. Naar eigen zeggen is Tampere de saunahoofdstad van de wereld. Je kunt het maar geclaimd hebben. Feit is wel dat Tampere z’n eigen saunabier heeft. Feit is ook dat in 1865 ene Fredrik Idestam een paar kilometer verderop een molen voor de houtpulpverwerking begon. Hij noemde zijn bedrijf naar het dorp waar het in lag: Nokia. Na vele transformaties zou het bedrijf uiteindelijk de wereld van meerdere generaties veranderen met de kenmerkende mobieltjes.
Lees verder voor tips in het zuidwesten van Finland: ‘Ekenäs en de provincie Uusimaa‘
Tips voor je reis naar de westkust van Finland
Turku is de oude hoofdstad en was ooit overwegend Zweeds. Tegenwoordig spreekt nog maar 10 procent van de inwoners Zweeds. Opvallend genoeg zitten daar ook nog veel jongeren bij. Turku is een moderne stad met bars en restaurants. Vanuit hier gaan er ook boottochten naar de archipel voor de Finse kust, die geleidelijk overloopt in de Åland-eilanden. Andere leuke plaatsen aan de Finse kust zijn bijvoorbeeld Rauma, met een oud houten centrum, Pori en Vaasa. Vanuit Vaasa kun je de boot naar Umeå in Zweden nemen, maar je kunt er ook op uit in de Kvarken-archipel. Dit is een UNESCO-beschermde eilandengroep voor de kust van Vaasa.
Tips voor je reis naar het midden van Finland
Ten noorden van Vaasa ligt Oulu. Eigenlijk zou je met alle respect voor de steden in het midden en noorden van Finland kunnen zeggen dat ze vooral een uitvalsbasis zijn om mooie avonturen in de natuur te beleven. Oulu is daar geen uitzondering op, maar het is wel een vriendelijke studentenstad met alle voorzieningen die bij het stadse leven horen. Mocht je in de buurt zijn en het interessant vinden, dan is het Kierikki Stone Age Center misschien en gouden tip. In dit openluchtmuseum draait alles om het leven van 5000 à 6000 jaar geleden. Heb je dan nog geen genoeg van openluchtmusea, ga dan ook vooral naar Tuurkansaari Open Air, voor een meer recente historie van Finland. Voor de klimmers en klauteraars is het avonturenpark Huikia wellicht een mooie dagbesteding.
Tips voor je reis naar Noord-Finland
Wie het echte avontuur aan wil gaat richting Lapland. Vanuit plaatsen als Kuusamo en Rovaniemi kun je zowel in de zomer als in de winter het echte outdoorbestaan ervaren. Kuusamo telt drie nationale parken: Oulanka, Riisituntur en Hossa. Ook de meren Kitka en het Ölkky zijn de moeite waard. Het fraaie aan de omgeving Kuusamo is verder dat er best wat heuvels zijn, terwijl de rest van Finland toch redelijk vlak is.
Goudkoorts in Lapland
De laatste 150 jaar staat Fins Lapland bekend om de vondst van goud. Volgens schattingen is er zo’n 2100 kilo goud uit de rivieren gezeefd in al die jaren. In de Luottorivier is in 1935 een klomp van maar liefst 393 gram gevonden. Je kunt je voorstellen dat de goudkoorts net als in Alaska vroeger veel nieuwe mensen aantrok. Tegenwoordig zijn het vooral toeristen die het gebied in de zomer bevolken. Zo kun je het Kultamuseo (goudmuseum) bezoeken in de buurt van Tankavaara. Er zijn ook excursies met gids te boeken. Je gaat dan op zoek naar de restanten van de eens zo bedrijvige goudwinning.
Finland in de sneeuw
Als je tips voor Finland geeft, dan mag ook de winterpret niet missen. In Kuusamo, maar ook noordelijker kun je prima ’s winters op vakantie. Zo is het wintersportdorp Ruka ondanks de noordelijke ligging helemaal voorbereid. Je kunt er ijskarten, langlaufen, sneeuwschoenlopen, skiën, op sneeuwscootersafari, rendieren opzoeken, met de hondenslede door het landschap trekken en het noorderlicht zien. Om maar eens wat dingen te noemen.
Meer informatie: ruka.fi
De kers op je winterprettaart vind je ongetwijfeld net ten noorden van Rovaniemi, precies op de poolcirkel. Hier ligt het enige echte dorp van de Kerstman. Als je geluk hebt mag je zelfs met de beste man op de foto. Boven de poolcirkel, in hartje Fins Lapland vind je dan nog de echte wildernis. Hier liggen talloze nationale parken luisterend naar bijna magische namen als Lemmenjoki en Kaldoaivi. Hier heeft de bosrijke omgeving plaatsgemaakt voor toendra. Het dorp Inari is een prima uitvalsbasis om dit echte noorden van Finland te bezoeken. Op Luontoon.fi vind je alle tips en informatie over de nationale parken in Finland en lees je ook hoe je voorbereid moet zijn op deze prachtige, maar ook uitdagende omgeving.
Verder lezen en andere landen ontdekken
Wil je meer tips en informatie over Finland? Genoeg te lezen!
- Lotta Svärd
- Finse onderwijssysteem
- Vakantie Finland in de zomer
- Finland: de 10 mooiste bestemmingen
- 3 onbekende Finse vakantiebestemmingen
- Het boek ‘Modern Finland‘, van Harald Haarmann. Voor meer achtergrondinformatie van het land.
Wil je naast Finland nog tips over Noorwegen, Zweden, IJsland en Denemarken? Ook daar zijn beginnerspagina’s van die je in vogelvlucht door de landen leiden.
