Deze pagina is voor beginners die meer over IJsland willen weten. Je vindt er basic informatie over het land én voor je reis. De do’s en dont’s passeren de revue. We gaan van Reykjavík tot het desolate oosten, voorbij de Vatnajökull-gletsjer. We spotten walvissen vanuit Húsavík en bezoeken de Westfjorden bij Ísafjörður.
IJsland voor beginners: waar kleine landen groot in zijn
IJsland is wereldberoemd. Daardoor zou je al snel vergeten dat het land op moment van schrijven slechts 343.906 inwoners telt. Iedereen kent IJsland. Op de eerste plaats door het mythische, adembenemende landschap. Geschapen door vulkanen en al eeuwen beïnvloed door de mens.
Daarom is het ook niet verrassend dat het toerisme een grote rol speelt op het eiland. Zo’n 2 miljoen bezoekers per jaar, voor de coronacrisis. De meeste toeristen vliegen op hoofdstad Reykjavík. Voor de liefhebbers is er ook een veerverbinding met Denemarken, met tussenstop op de Faeröer.
Tip! We hebben ook tips voor je IJslandreis aankomende zomer, met onder andere een aantal kunst- en muziekfestivals. Ben je op zoek naar een handig overzichtje, dan is deze top 10 met mooie plekken wellicht interessant.
IJsland geniet al jaren de titel vredelievendste land van de wereld. Die nummer 1-positie op de Global Peace Index dankt het bijvoorbeeld aan zeer lage criminaliteitscijfers en het ontbreken van een leger. Dat maakt ook dat je als toerist zeer veilig bent, mits je natuurlijk ook goed voorbereid bent als je van de gebaande paden in de natuur gaat. Houd voor aankomst ook de actualiteiten in de gaten. Er zijn eigenlijk altijd wel actieve vulkanen of andere natuurverschijnselen, waardoor sommige gebieden minder toegankelijk zijn.
Tip! Weerwebsite Vedur.is geeft dagelijks al dan niet waarschuwingen af. Zie ook de post: ‘Vulkanen op IJsland‘.
Hoewel niet frequent, is er zoals overal ter wereld enige zwendel in de toeristenbranche. Zo zijn er autoverhuurbedrijven die je een diefstalverzekering willen aansmeren. Het is goed om te weten dat de kans op autodiefstal even groot is als een blikseminslag op IJsland. IJslanders sluiten hun voertuig zelden af en laten in de winter vaak hun motor draaien tegen de kou, als ze voor een snelle boodschap ergens langsgaan.
Tip! Meer over zogeheten tourist traps lees je op de behulpzame website Guidtoiceland.is
IJsland voor beginners: de natuur
De natuur in IJsland is uniek. Zo zijn er bijna geen grote bomen op het eiland. Iets waar de mens helaas ook een beetje schuld aan is. Door de verkeerde landbouwmethodes en ontbossing zijn de schaarse bossen in de middeleeuwen helemaal verdwenen. En waar het bos verdwijnt ontstaat bodemerosie. Groen is het overigens wel op veel plekken in IJsland.
Er wordt dan ook vaak terecht opgemerkt dat IJsland en Groenland van naam zouden moeten wisselen. Dat zou beide eilanden meer recht doen. Desondanks is het lastig om de meeste gewassen in de openlucht te verbouwen in IJsland. Daarom wordt een groot deel van het IJslandse voedsel in kassen verbouwd. De kassen worden op temperatuur gehouden met geothermische warmte.
IJsland is ook populair om dieren in het wild te spotten. De slecht ingelezen beginner zal bij aankomst in IJsland teleurgesteld zijn dat er geen mogelijkheid is om ijsberen te spotten. Daarvoor moet je naar Groenland of Spitsbergen.
Geinig weetje is dat er in de zomers van 2007 én 2008 wel ijsberen voorkwamen. Elk jaar één. De dieren kwamen na weken op een ijsschots uitgehongerd aan land en werden voor de publieke veiligheid afgeschoten. Dat zal menig natuurbeschermer de wenkbrauwen doen fronsen. Anderzijds wil je absoluut geen uitgehongerde ijsbeer voor je houten buitenhuisje hebben. Het dier zal er waarschijnlijk niet van terugschrikken om je verblijf te molesteren.
Walvissen en papegaaiduikers
Wat je wel kunt zien is de papegaaiduiker en verschillende walvissoorten. De papegaaiduiker kun je bijvoorbeeld al vanuit Reykjavík met een georganiseerde boottocht bezoeken. Ook op de zuidelijke Vestmannaeyjar (Westman-eilanden) komen ze voor. Op het vasteland zijn ze ook te zien. Daarbij is het belangrijk om de vogels en zeker de nesten niet te storen. De kliffen van Látrabjarg zijn een relatief goed te bereiken spot.
Ook voor de walvissensafari gaan boten vanuit Reykjavík. Het noordelijke Húsavik echter, is de belangrijkste havenplaats voor de tochten. In principe kun je op het juiste moment orka’s, blauwe vinvissen en bultruggen zien.
Verder lezen: ‘Walvissafari in IJsland: do’s & dont’s’
IJsland voor beginners: de cultuur
Laten dit culturele hoofdstuk van IJsland openen met een stukje geschiedenis voor beginners. Het verhaal van cultureel IJsland begint in het jaar 874 op de plek waar nu Reykjavík ligt. Volgens de overlevering kwam hier de Noorse viking Ingólfr Arnarson aan land. Ingólfr en zijn gevolg waren de eerste permanente bewoners.
Daarna volgden vele immigranten uit Scandinavië, voornamelijk uit wat nu Noorwegen is. Ook vanuit Schotland en Ierland kwamen veel immigranten. Te beginnen als monniken en/of slaven van de vikingen. In het verdere verloop van de IJslandse geschiedenis ontstond langzaamaan een eigen taal en cultuur. Het IJslands is verwant aan de andere Scandinavische talen, maar heeft een duidelijk eigen karakter met minder continentale invloeden. Taalkundigen stellen dat het IJslands daarom nog veel op het oudnoors lijkt, de vikingtaal.
In de meer recente geschiedenis staat IJsland bekend om de neutrale rol. Het was in 1972 tijdens de Koude Oorlog dat Reykjavík het toneel was van het wereldkampioenschap schaken. De tweestrijd ging tussen Amerikaans schaaklegende Bobby Fischer en de Rus Boris Spassky. In 1986 kwamen weer een Amerikaan en Rus elkaar onder ogen. Sovjet-partijleider Gorbatsjov en president Reagan vonden toenadering tijdens het Reyjavík Summit. Achteraf zouden dit de laatste jaren van de Koude Oorlog blijken.
Docutip! ‘Bobby Fischer against the world’
De kleine bevolking belet IJsland niet van een bruisend cultureel leven. Zo is het land bekend om zijn muziek, films, series, boeken, saga’s en zelfs een eigen design. Voor de filmliefhebbers zijn Fusí, Rams en Hjartasteinn zeker een aanrader. Op muzikaal vlak is orkestmuziek populair in IJsland. Net als in andere Scandinavische landen zijn ook de zangkoren in trek. En natuurlijk zijn popartiesten als Björk en Sigur Rós wereldwijd bekend.
Verder lezen: ‘Beste Scandinavische films van de 21e eeuw‘
Must sees in IJsland
Als je door IJsland met de auto reist, dan rij je waarschijnlijk op de hringvegur. De ringweg die een hele ronde over het eiland maakt en waarmee je alle windstreken ziet. De weg is volledig geasfalteerd en ruim 1340 kilometer lang.
Nationaal park Vatnajökull
Als je IJsland op een satellietfoto bekijkt, dan zie je in het zuiden een joekel van een gletsjer liggen, de Vatnajökull. Niet gek dat dit de grootste gletsjer van Europa is en 8% van het IJslandse landoppervlak beslaat. Om al het moois op en rondom de gletsjer te zien zijn er heel wat excursies en trips te boeken. Natuurlijk kun je ook zelf op pad.
Vanuit Skaftafell kun je over delen van de gletsjer hiken. Op de Jökulsárlón-lagune kun je boottochten maken langs de gletsjer. Deze lagune staat met een kleine corridor in verbinding met de zee. In de wintermaanden zijn er ook excursies door ijsgrotten.
Dettifoss en Mývatn
Dettifoss is de grootste waterval van Europa. De waterval ligt in een kloof waardoor gletsjerwater naar de noordkust van IJsland wordt afgevoerd. Andere watervallen in deze kloof zijn de Selfoss en de Hafragilsfoss. Al dat water stroomt ook door het Mývatn-meer. Hier vind je veel bijzondere flora en fauna. Het meer wordt omringd door lavavelden en warmwaterbronnen. Het zou zo een decor uit Lord of the Rings kunnen zijn.
De omgeving van Reykjavík
In de omgeving van Reykjavik is veel te doen. Zo ligt Blue Lagoon op drie kwartier rijden van de hoofdstad. En op 15 minuten van de luchthaven. Dit is het grootste warmwatermeer van IJsland. Wanneer inheemse plekken een Engelse naam hebben, betekent dat meestal dat er veel toeristen zijn. Let’s have a visit to Amsterdam Castle. Anyway, in Reykjavik starten ook veel georganiseerde excursies.
Zo kun je op paardrijtocht over de oude Kjölurroute, zelfs snorkelen en surfen of in de buurt van actieve vulkanen wandelen. Vanuit hier gaan ook de kant-en-klare rondtrippen, waarmee je het hele eiland ziet zonder iets te hoeven plannen. De ultieme IJsland voor beginners dus.
De hoofdstad van IJsland voor beginners
Reykjavík zelf is geen wereldstad, maar zeker wel het bruisende hart van het land. Je kunt er diverse musea bezoeken en van de wereldkeuken genieten in tal van restaurants. Dit is logischerwijs ook de plek waar de IJslanders het nachtleven induiken.
Ben je in Reykjavík waag dan ook eens een bezoekje aan het Sagamuseum (website). Dankzij de IJslander Snorri Sturluson en zijn proza (de Edda) weten we vandaag de dag nog zoveel over de oude Noordse mythologie. Over Odin, Thor, Freya, Loki en de reuzen van Jotunheim.
Een andere, belangrijke bron is het Flateyjarbók. Dit middeleeuwse manuscript verhaalt bijvoorbeeld over de saga der Groenlanders. Over hoe Erik de Rode op Groenland een nederzetting stichtte. En over hoe zijn zoon Leif Eriksson Vinland bezocht. In dit gebied zou ook het huidige, Canadese Newfoundland moeten liggen. En laat daar nu net in de jaren 60 van vorige eeuw een duizend jaar oude vikingnederzetting opgegraven zijn. Hoe dat allemaal precies zit, ontdek je in het museum. Of wie weet in een latere blog.
Andere museumtips zijn het Reykjavík Art Museum en de The Settlement Exhibition. Voor de liefhebber is er het fallusmuseum, erg bekend en tevens hoog gerecenseerd. Ik ben er persoonlijk niet geweest, maar doe er je voordeel mee!
Meer informatie over de Grœnlendinga-saga vind je op Wiki.
IJsland voor beginners: de gouden cirkel
Iedereen die in IJsland is geweest zal de gouden cirkel kennen. Dit is een ronde van zo’n 300 kilometer met Reykjavík als startpunt. Hier vind je een groot aantal hotspots op een relatief klein oppervlak. Niet gek dat je hier veel toeristen vindt. Voor iedereen wiens vlucht een tussenstop maakt op weg naar Noord-Amerika is het een mooie gelegenheid om iets van IJsland te zien.
Zo kun je de Gullfoss bezoeken. Een machtige waterval in de Hvita-rivier. Niet ver hiervandaan ligt Geysir en dat is – je raadt het al – een geiser. Er zijn momenteel niet veel geisers meer. De enige grote actieve geiser is de Strokkur, op letterlijk een steenworp van Geysir. Geysir zelf was rond het jaar 2000 nog zeer actief, maar inmiddels niet meer. Nationaal park Þingvellir is een andere trekpleister die vooral ook van cultureel belang is. Hier kwamen de IJslanders in de middeleeuwen bij elkaar vanuit het hele land. Je zou de volksvergaderingen die hier plaatsvonden één van de oudste democratieën ter wereld kunnen noemen.
De Westfjorden
Voor wie naar luwte neigt zijn de Westfjorden een uitkomst. Tenminste, Lonely Planet heeft dit gebied genomineerd als beste reisbestemming 2022. Dus het zou er weleens drukker kunnen worden komende jaren. Op dit meest westelijke puntje van IJsland vind je indrukwekkende fjorden, stranden, rotsen en kliffen. Je kunt er het beste komen door een auto te huren en naar Ísafjörður te rijden. Dit is de regiohoofdplaats. In de fjorden vind je naast natuur ook kleine vissersdorpjes van enkele honderden inwoners.
Wintersporten in IJsland
Een groot deel van de toeristische activiteit vindt in de winter plaats. Sterker, de winter is het hoogseizoen. Je kunt dan skiën, het noorderlicht aanschouwen, jezelf door ijsgrotten wurmen en op sneeuwscootertocht.
Meer informatie voor beginners op wintersport in IJsland: Totally Iceland
Meer Noordse landen om mee te beginnen
Heeft ‘IJsland voor beginners’ je ontdekkingsdrift aangewakkerd? Lees dan ook over de andere Noordse landen. Of bekijk de pagina over IJslands kleine broertje: de Faeröer.
