IJsland en Noorwegen zijn uitstekende plekken voor een walvissafari. Naar walvissen in het wild kijken staat bij menig toerist hoog op de verlanglijst. En terecht natuurlijk. Dit artikel gaat in op de belangrijkste vragen. Waar kun je op walvissafari in IJsland en Noorwegen? Wanneer is de beste tijd van het jaar? En nog belangrijker, hoe hou je het diervriendelijk?
Een belangrijke noot voordat je op walvissafari gaat in IJsland of Noorwegen
Walvissen zijn wilde dieren die je met respect benadert. Zeker als ze jongen hebben raken ze makkelijk verstoord. Wereldwijd ondervinden walvissen veel hinder van de toenemende scheepsvaart. Soms worden de dieren simpelweg geramd door de snel varende boten. Zo las ik op de website van het Wereldnatuurfonds dat het weleens voorkomt dat een containerschip met een dode walvis op de boeg in de haven van Rotterdam afmeert.
Walvissen hebben erg gevoelige zintuigen en kunnen van mijlenver met elkaar communiceren. Door het luide geruis van de scheepsschroeven wordt die communicatie verstoord en in de ergste gevallen kunnen de dieren gehoorschade oplopen. Tel daarbij op dat er heel wat dieren jaarlijks in vissersnetten belanden of ziek worden van chemische stoffen en plastic. En dan wordt er door sommige landen ook nog steeds gejaagd. Dit geldt helaas ook voor een aantal Noordse landen. In IJsland ligt de jacht tijdelijk stil. Noorwegen, Faeröer en Groenland en vooral Japan zijn nog actief.
Is walvissafari in IJsland en Noorwegen dan wel een goed idee?
Kun je met een gerust hart walvisspotten in IJsland of Noorwegen? Internationale actiegroep Whale and Dolphin Conservation (website) stelt dat walvissafari’s een goed middel zijn om meer bewustzijn voor het lot van de dieren te creëren. En waar het toerisme ervan leeft, wordt er niet gejaagd. Helaas heeft de medaille twee kanten. Op veel plaatsen in de wereld veroorzaakt de toeristenbranche overlast, omdat excursie-aanbieders onverantwoord omgaan met de dieren. Zo varen ze te hard, komen ze te dichtbij of benaderen ze de dieren verkeerd.
Het goede nieuws is dat de walvissafari’s in IJsland en Noorwegen veelal in orde zijn. Zo leidt de IJslandse organisatie IceWhale walvisspotters op om de dieren verantwoord te benaderen. Op de website van IceWhale lees je er meer over en zie je ook welke toeristische aanbieders van walvissafari’s het keurmerk hebben. In Noorwegen zijn er geen duidelijke regels en werkt men met richtlijnen om walvissen verantwoord te benaderen. Ondanks dat is het slim om zelf goed op te letten. Walvissafari’s worden bijvoorbeeld elk seizoen populairder in IJsland en Noorwegen en dat levert nogal eens overlast op. Waar moet je op letten?
Tips om zelf op te letten bij een walvissafari in IJsland of Noorwegen
Natuurlijk heb je van tevoren geen goed beeld van hoe de situatie op het water zal zijn. Bestudeer daarom goed de website van de aanbieder. Beschrijft het bedrijf de veiligheids- en gedragscodes bijvoorbeeld? Komt het geheel verzorgd en klantvriendelijk over? Gaat er een gids mee die tekst en uitleg geeft over de dieren? Is er wellicht een link met een onderzoeksgroep of universiteit? Als er 100% walvisspotgarantie gegeven wordt, bedenk dan dat dat eigenlijk niet kan. In sommige restaurants wordt walvissenvlees geserveerd als lokale delicatesse. Als je echt iets voor de dieren wilt doen, eet dit dan niet. Hoe benieuwd je ook bent.
Verantwoord op walvissafari in IJsland
Langs de kusten van IJsland vind je 20 walvissoorten, inclusief orka’s en de blauwe vinvis. Je kunt op verschillende plekken walvissen kijken, maar de meeste kansen heb je in de koude voedselrijke wateren van de noordkust. Het beste seizoen is van mei tot en met september.
Het kustdorpje Húsavik is het centrum van het walvistoerisme. De dieren komen in de Skjálfandi-baai in grote aantallen voor. In het kader van verantwoord walvistoerisme: touroperator North Sailing heeft sinds kort enkele elektrische boten in de vaart. Het bedrijf staat ook op de aanbevelingslijst van IceWhale. De elektrische boten maken minder geluid voor de walvissen en de verminderde co2-uitstoot is mooi meegenomen. Een tocht duurt ongeveer 3 uur en kost ongeveer 75 euro per volwassene.
Vanuit Húsavik een baai westelijker kun je ook op tochten mee in de dorpen Dalvík en Akureyri. Zelfs op excursies vanuit de hoofdstad Reykjavík heb je goede kansen om bijvoorbeeld dolfijnen, bultruggen en dwergvinvissen te zien. Kom je voor de blauwe vinvis. Het grootste dier op aarde. Dan heb je het meeste kans vanuit Húsavik.
Orka’s in West-IJsland
Als je voor de orka komt moet je juist niet in de baaien van de noordkust zijn. Orka’s worden meestal in de winter en de vroege zomer gespot rondom het schiereiland Snæfellsnes. Dit bijzondere gebied met ook papegaaiduikers op de kliffen ligt op ongeveer twee uur rijden van Reykjavik. Het bedrijf Láki Tours (website) verzorgt de orkatochten vanuit Grundarfjörður of Olafsvik, afhankelijk van de tijd in het seizoen. De omgeving van Grundarfjörður is ook bijzonder geschikt om walvissen vanuit het land te spotten. Vooral de orka’s komen soms dicht bij de kust. Met een verrekijker bij de hand is dit natuurlijk zowel de goedkoopste als de verantwoordste manier om walvissen te spotten. Idealiter sta je op enige meters hoogte en maak je geen harde geluiden.
Je kunt ook op andere plekken in IJsland walvissen spotten vanaf het land. Ook in de buurt van Húsavik bijvoorbeeld. De beste manier om achter een goede spot te komen is gewoonweg vragen aan de locals in de dorpen.
Verantwoord op walvissafari in Noorwegen
In Noorwegen moet je echt naar het verre noorden afreizen om walvissen in grote aantallen te zien. Wat Húsavik voor IJsland is, is Andenes waarschijnlijk voor Noorwegen. Vanuit hier gaan veel tochten de fjord in op zoek naar walvissen. Dit geldt ook voor het vissersdorpje Stø. Beide plaatsen liggen op Versterålen, net boven de Lofoten. Je kunt er de gewone vinvis en dwergvinvissen spotten, meestal in de winter. Op de dwergvinvissen wordt helaas ook elk jaar nog gejaagd. In de zomermaanden zijn het vooral de potvissen en grienden die je kunt zien.
Orka’s en bultruggen
Tegenwoordig kun je orka’s en bultruggen in de winter spotten in de buurt van Tromsø, bij Senja en Skjervøy. Dat ligt aan de haringmigratie. We weten eigenlijk nooit honderd procent zeker waar de haringen terugkeren elke winter. Daarmee is het ook niet zeker waar de orka precies is. Ook vanuit Tromsø en Skjervøy worden overigens walvissafari’s georganiseerd. Het gaat meestal om boottochten die zo’n vier à vijf uur duren. Trek wel je dikste winterjas aan en vergeet de vitamines D niet, want het hoogseizoen is in de donkere dagen van november tot en met januari. Een meevaller: de kans op noorderlicht is in deze periode vrij groot.
Overigens kun je vanuit Andenes ook orka’s in de zomer spotten. De dieren zitten het hele jaar in de buurt van Vesterålen en de Lofoten. Het is vaak wel meer geluk hebben dan in de winter. De blauwe vinvis houdt zich niet op bij dit deel van Noorwegen. Het dier komt overigens wel voor bij Svalbard (Spitsbergen) op de noordpool, dat natuurlijk technisch gezien ook bij Noorwegen hoort. Hier komen ook de Groenlandse walvis voor en de mythische narwal. Wist je trouwens dat de hoorn van de narwal eigenlijk een slagtand is, dat als tastzintuig gebruikt wordt? (Wiki)
Waar kun je in Noorwegen nog op letten?
Naast walvissafari zijn er diverse bedrijven in Noorwegen die het snorkelen met orka’s aanbieden. Dit wordt door de Whale and Dolphin Conservation afgeraden. Persoonlijk zou ik me überhaupt niet aan snorkelen wagen in de wintermaanden boven de poolcirkel, maar ieder zijn ding natuurlijk. Een bijzonder en diervriendelijk project is ‘The Whale’ van Deense architect Dorte Mandrup (website). Vanuit dit gebouw en vanaf dit platform kun je vanaf de zomer van 2022 walvissen spotten vanuit het land. Het ligt op Andøya, het eiland waarop ook Andenes ligt.
Er is in Noorwegen geen zogenaamde groene lijst van betrouwbare aanbieders van walvissafari. Dat betekent dus dat je als consument iets kritischer moet zijn. Was je walvissafari niet in de haak? Gebruik dan in ieder geval je macht om een slechte review te geven achteraf. Op NorWhale.org lees je hoe boten walvissen moeten benaderen. Een goede graadmeter. Deze organisatie is overigens wel voor het snorkelen met orka’s in tegenstelling tot de Whale and Dolphin Conservation. Welke afwegingen daarbij gemaakt worden, durf ik niet te zeggen.
Net als bij de walvissafari in IJsland raken de elektrische boten stilaan in trek. Deze boten zorgen voor minimale geluidsoverlast bij de dieren. Het bedrijf Brim Explorer (website) biedt vanuit Tromsø tochten aan van begin november tot eind januari. Een dergelijk tochtje is wel aan de prijs. Studenten en jongeren betalen €125,- en volwassenen €155,-.
Op walvissafari in Svalbard (Spitsbergen)
Svalbard is één van de meest desolate plekken ter wereld. Het ligt dicht bij de noordpool en er lopen ijsberen rond. De centrale plaats is Longyearbyen, waarnaartoe een paar vluchten per week gaan vanuit Oslo. Het gebied hoort officieel bij Noorwegen, hoewel er onenigheid met Rusland is. Rusland heeft in het dorp Barentzburg ook een bewoonde nederzetting op de eilanden. Svalbard is ook de plek van de Wereldzadenbank. Op 120 meter diepte worden hier de zaden van de belangrijkste gewassen ter wereld gekoeld opgeslagen. Voor het geval dat.
In de zomermaanden is de plaats vrij toeristisch. Dit is ook de tijd dat je op walvissafari kan. Wil je de narwal of de beluga graag zien? Dan heb je de meeste kans op meerdaagse boottochten. Voor de blauwe vinvissen kun je ook op een dagtrip van een paar uur. Het bedrijf Polar Charter (website) verzorgt de walvissafari’s op Svalbard. Overigens opereren ze ook op het Noorse vasteland in Tromsø. Het is goed om in Svalbard rekening te houden met hogere prijzen dan in IJsland en Noorwegen. Door de afgelegen ligging moet in principe alles vanuit Europa aangevoerd worden. Een walvissafari kost ongeveer €135,- per volwassene.
Wat kun je naast je walvissafari doen in Noorwegen of IJsland?
Natuurlijk is er veel meer in Noorwegen en IJsland te doen dan alleen op walvissafari. Wellicht dat de volgende artikels nog meer inspiratie geven voor je volgende trip.
Noorwegen is berucht om de vele regenval. Gelukkig zijn er ook verzachtende omstandigheden, naast conventionele middelen als de paraplu.
Je gaat op vakantie naar Noorwegen, maar wat zijn de mooiste plekken? Zijn ze wel of niet toeristisch?
Zuid-Noorwegen is de laatste jaren erg populair voor een rondreis met de auto vanuit Nederland of België. Ook hier vind je fjorden, bergen, sneeuw, meren en ongerepte natuur.
Waar kun je het beste op vakantie in IJsland komende zomer? Ga je voor de golden circle? Of neem je de rondweg over het eiland?