Zweedse Vikingen in Oekraïne en Rusland

Het verhaal van de Zweedse Vikingen reikt tot in het Midden-Oosten en concentreert zich in het voormalige Oekraïne, Belarus en Rusland — het land van de Roes. De laatste jaren krijgen historici wat meer puzzelstukjes toegereikt in een relatief slecht gedocumenteerde periode van de geschiedenis. De nieuwe informatie danken we vooral aan moderne technieken als isotopenanalyse en dna-onderzoek.

Het Zweedse Mälarmeer is niet alleen bekend om de kleurrijke dorpen en de vele boten en steigers. In het meer ligt ook het vikingeiland Birka. Gedurende het zomerseizoen meren dagelijks boten aan met toeristen uit Stockholm. Stockholm, de Zweedse hoofdstad, ligt dertig kilometer oostwaarts. Op Birka vind je een museum en een openluchtmuseum met hier en daar verklede acteurs.

Zo tussen het jaar 750 en 980 was Birka een belangrijk handelsknooppunt in Noord-Europa. De vikingkoning zetelde op het naburige eiland Adelsö en op Birka kwamen handelaren van heinde en verre. Er is lang discussie geweest over hoe ver de handelscontacten van de Zweedse Vikingen strekten.

In 1956 werd een Boeddhabeeldje opgegraven door archeologen op het naburige eiland Helgö. Aanvankelijk dacht men slechts een recent toeristisch souvenir te hebben gevonden, maar al snel bleek het om een beeldje te gaan dat in de zesde eeuw gemaakt is, ergens in het huidige Pakistan en India. Het Boeddhabeeldje is anno nu te zien in het historisch museum van Stockholm.

Het vikingzilver uit het Midden-Oosten

Je kunt gerust stellen dat het één van de topvondsten is uit de Vikingtijd. Toch staat het beeldje niet op zichzelf. Zo zijn er in Noord-Europa relatief veel zilveren dirhams uit de islamitische wereld gevonden. De munten werden destijds veelal geslagen in het Kalifaat van de Abbasiden.

Deze dynastie van islamitische heersers zetelde in Bagdad, de stad die destijds zijn hoogtijdagen vierde. De Abbasiden heersten van 750 tot 1258 en controleerden de gebieden van het huidige Algerije in het westen tot en met het huidige Pakistan in het oosten. Het mag dan niet zo in ons collectieve geheugen zitten of in onze geschiedenisboeken op school staan, maar het was een rijk dat niet onderdoet voor dat van de Romeinen. Je kunt het trouwens wel kennen van de sprookjes van Duizend-en-een-nacht.

Al dat islamitische zilver kon op de eerste plaats in het noorden zijn, omdat Vikingen er veel waarde aan hechtten. Historici denken dat de munten een breed geaccepteerd betaalmiddel waren. Er zijn zelfs dirhams in Engeland gevonden, van tijdens de Deense aanwezigheid daar. Bovendien zijn er verspreid over Scandinavië meerdere zilveren klompjes gevonden, die als betaalmiddel konden dienen. Hiervan denken historici dat het oorspronkelijk dirhams waren.

Zweedse Vikingen in Rusland en Oekraïne

Om beter te begrijpen hoe de zilveren munten en oosterse handelswaren in Zweden kwamen, moeten we naar de geschiedenis van Oekraïne en Rusland kijken. Wat men vaak niet weet is dat er al Zweedse Vikingen in het huidige Rusland zaten enkele decennia voordat de plunderingen in West-Europa begonnen. Ze worden eigenlijk niet Vikingen genoemd maar Varjagen of Varangiërs, of Varangians in het Engels.

Wanneer je met een vikingschip vanuit Birka naar Rusland wilde, zeilde je via Stockholm (dat nog niet bestond) naar de Oostzee toe. De route leidde langs de Åland-eilanden en de Finse zuidkust. Bij wat nu Sint-Petersburg is (en vroeger moeras was) roeide je de Neva-rivier op. Deze bracht je bij het meer van Ladoga, het grootste meer van Europa.

Wanneer je in het zuiden van het meer de Volkhov-rivier opvaart kom je meteen langs Staraja Ladoga. De Scandinaviërs noemden het Aldeigjuborg en ze moeten daar zo rond het jaar 750 al aanwezig geweest zijn. Dat is gelijktijdig met een gevecht aan de kust bij het Estlandse plaatsje Salme, misschien wel de eerste bekende Viking-inval. Dit weten we door de vondst van een scheepsgraf in Salme met daarin jonge mannelijke krijgers uit Midden-Zweden.

Aldeigjuborg was een smeltkroes van Finse stammen, Vikingen en mensen van Slavische afkomst. Uit opgravingen weten we ook dat het een belangrijke handelspost was waar mensen woonden, handelden en werkten. De nederzetting vormde de poort naar zowel de Wolga- als de Dnjepr-handelsroute. De handel verliep veelal via de rivieren, maar in één keer doorvaren van de Oostzee naar de Wolga of Djnepr kon niet. Tegenwoordig kun je door middel van een aangelegd kanaal wel vanuit de Oostzee de Wolga op.

Hoe de Vikingen zuidwaarts gingen

Water of land, het weerhield de Zweedse Vikingen of Varjagen er niet van om de grote rivieren van het huidige Rusland en Oekraïne te bevaren en de handel over te nemen. Ook plunderingen en slachtpartijen onder de lokale bevolking was hen net als elders in Europa niet vreemd. De Zweedse Vikingen staan aan de basis van het ontstaan van zowel Oekraïne als Rusland, hoewel nationalistische historici in Rusland daar anders over denken.

Het is zelfs zo dat Zweden en Rusland een verre taalkundige connectie hebben. Het wordt algemeen aangenomen dat ‘Rus’ afkomt van het Oudnoorse roðer, wat roeien betekent. De Finnen noemen Zweden Ruotsi, wat weer een verbastering is van de Oudnoorse term. De kuststreek ten noorden van Stockholm heet tegenwoordig Roslagen en vroeger Rothen. Ook hier zien we een etymologische connectie met het Oudnoorse woord ‘roeien’.

Wetenschappelijke methodes en bewijzen

Door archeologische opgravingen, isotopen-analyse en dna-onderzoek weten we dat de Zweedse Vikingen in Rusland uit de landsstreken nabij het Mälarmeer en Birka kwamen. Bij isotopenanalyse onderzoek je overigens de samenstelling van het tandglazuur op atomair niveau. Aan de hand daarvan weten we iets over waar iemand gegeten en dus geleefd heeft. Er zijn in Zweden ook diverse runenstenen gevonden die opgericht werden ter ere van familieleden die naar het oosten trokken.

Zweeds dna-genealoog Peter Sjölund heeft tijdens een kleinschalig project een tiental mannen gevonden in het huidige Rusland en Oekraïne wiens DNA op het y-chromosoom overeenkwam met de Vikingen die in Kyiv leefden. Zij zijn rechtstreekse nazaten in vaderlijke lijn. Niet alleen dna verraadt de link met Scandinavië. Archeologen herkennen verschillende culturen en tijdperken aan de grafriten.

Zeker de belangrijke Vikingen werden met genoeg voedsel en uitrusting begraven. Sommigen kregen zelfs een heel schip mee naar het hiernamaals. Vaak werden er ook dieren als paarden in het graf gevonden en soms zelfs slaven of iemand die waarschijnlijk de echtgenote was. Historici houden er rekening mee dat de vrouw in sommige gevallen levend mee het graf in ging.

Door dna-onderzoek en de manier van begraven kunnen we vaststellen of iemand vermoedelijk een slaaf was. Er zijn ook veel graven teruggevonden met broers, vermoedelijk samen gestorven tijdens een gevecht. Niet alleen broers werden samen begraven, ook broers en zussen. In Scandinavië zijn graven gevonden van vooraanstaande vrouwen die afgaande op isotopenanalyse gedurende hun leven in Rusland waren. Het verhaal van de Zweedse Vikingen in Rusland en Oekraïne was zeker niet alleen van de Scandinavische mannen.

Opkomst van de rivierenhandel

Als je vanuit Aldeigjuborg verder de Volkhov-rivier opvaart ga je zuidwaarts en kom je op een gegeven moment bij het Ilmenmeer. Bij de riviermonding lag een andere belangrijke nederzetting: Holmgard. Uit opgravingen weten we dat Holmgard een belangrijk knooppunt was, totdat in de 10e eeuw Novgorod ontstond, enkele kilometers noordelijker langs de rivier.

Het interessante aan dit gebied is dat je vanaf hier relatief makkelijk over land bij de rivieren de Djnepr, de Dvina en de Wolga komt. De Wolga voerde je door het gebied van de Wolga-Bulgaren, het Turkse steppevolk de Khazaren en uiteindelijk de Kaspische Zee. Aan de zuidkust van de Kaspische Zee lagen eeuwenoude steden onder controle van de Abbasiden. Door deze gebieden liepen ook de oude zijderoutes die naar Oost-Azië leidden.

Op de Dvina kwam je weer in de Oostzee via de Baltische staten, ook dit was een veelgebruikte route. De Dnjepr bracht je door het huidige Oekraïne uiteindelijk naar de Zwarte Zee en dus ook tot Constantinopel. De hoofdstad van het Byzantijnse Rijk en het huidige Istanbul.

In het stroomgebied van de grote rivieren leefde een mengelmoes van volkeren. Er waren veel Slavische stammen aanwezig, maar ook Finse, Hongaarse en Turkse
volkeren. Langs de Dnjepr kregen de Zweedse Vikingen verschillende nederzettingen in handen in het huidige Oekraïne, Rusland en Belarus.

Land van de Roes

Het succes van de Zweedse Vikingen langs de rivieren zorgde er ook voor dat ze de macht overnamen en diverse stammen en volkeren verenigden onder één rijk. Ze noemden zichzelf Roes en het begon zo ongeveer met de Viking Rurik en zijn broers. Doordat we maar weinig bronnen hebben uit deze tijd zijn de feiten lastig te interpreteren.

De enige overgebleven informatie over Rurik is te vinden in de 12e-eeuwse Nestor-kroniek. Dergelijke kronieken zijn niet alleen te lang na dato geschreven. Ze zijn doorgaans ook sterk gekleurd. Wat we van de kroniek weten is dat Rurik in 862 zijn zetel zou vestigen in Holmgard. Ruriks nazaten verplaatsten de hoofdstad naar Kønugard (Kyiv/Kiev), waardoor we vanaf dan in de geschiedenisboeken over het Kyivse Rijk spreken. In de vikingsaga’s wordt het rijk Garðaríki genoemd.

Al in het jaar 839 horen we voor het eerst over de Roes. Dan brengt een delegatie van hen een bezoek aan het beroemde Frankische Hof van Lodewijk de Vrome, de zoon van Karel de Grote. De ontmoeting vindt plaats in kaiserpfalz Ingelheim. Ze worden in de overlevering als Zweden beschreven en hebben om onbekende redenen een brief bij zich van Byzantijns keizer Theophilus. In datzelfde jaar is een Khazaarse delegatie op weg naar Theophilus in Constantinopel. Ze wijzen op een dreigend gevaar voor hun eigen gebieden en die van het Byzantijnse Rijk.

De Byzantijnen hadden van oudsher gebieden op de Krim, het schiereiland in de Zwarte Zee. Keizer Theophilus constateert dat de dreiging terecht is en versterkt zijn gebieden aldaar. Het blijft speculatie maar historici vermoeden dat de Roes de reden waren van de dreiging. Zij waren immers de nieuwkomers in de regio.

Wiki Commons | Viktor Michailovitsj Vasnetsov (1848-1926) | Rurik en zijn broers Truvor en Sineus

Scandinavisch of Slavisch?

De Russen hebben onder Stalin en ook onder de Poetin-dictatuur er alles aan gedaan om het Scandinavische uit hun ontstaansgeschiedenis te halen. Jammer genoeg voor hen strookt het niet met de feiten. Het is wel zo dat een groot deel van de volkeren onder controle van de Roes een Slavische taal spraken. Vermoedelijk assimileerden de vikingoverheersers over twee generaties met het volk dat ze regeerden.

Svjatoslav I (962-972) was de eerste heerser die zich duidelijk identificeerde met de Slavische cultuur. Zo aanbad hij Slavische goden en weigerde hij zich te bekeren tot het christendom, zoals zijn moeder Olga (Helga) eerder wel had gedaan. Svjatoslav was waarschijnlijk de kleinzoon van Rurik.

Daarmee kun je het wellicht een beetje vergelijken met Normandië, het gebied dat de naam dankt aan de Vikingen. Hier werd vikingleider Rollo hertog, nadat hij zich bekeerde tot het christendom en trouwde met de dochter van de West-Frankische koning. In ruil hiervoor zouden hij en zijn mannen toekomstige vikinginvallen afwenden en de monding van de Seine beschermen. Scandinavische invloeden vervaagden in de loop der tijd.

De Varangiaanse Garde

De heerschappij van de Roes bleef er een over vele volkeren en ook Scandinaviërs bleven present op de handelsroutes langs de grote rivieren en daar voorbij. Zo zou de beroemd en beruchte Varangiaanse Garde van de Byzantijnse keizer tot ver in de 11e eeuw voornamelijk uit Scandinaviërs bestaan, afkomstig uit de gebieden van de Roes en Scandinavië zelf. Ze vormden het ingehuurde elite-leger van de keizer en werden geroemd om hun loyaliteit, fysiek en krijgerscapaciteiten.

Door met de Byzantijnen samen te werken konden naburige gebieden geplunderd of veroverd worden. Zo verwoestte Svjatoslav I gesteund door de keizer in Constantinopel de hoofdstad van de Khazaren. De plaats luisterde naar de naam Itil en lag aan de monding van de Wolga, niet ver van de Kaspische Zee. Er moest overigens heel wat water door de spreekwoordelijke rivier voor de Byzantijnen en de Zweedse Vikingen in Rusland en Oekraïne elkaar vonden in het diplomatieke spel.

Zweedse Vikingen in Constantinopel

Tegen het jaar 860 zijn de Zweedse Vikingen en hun rijk in het huidige Rusland, Belarus en Oekraïne geen vreemden meer voor de Byzantijnen. Ze komen elkaar regelmatig tegen op de handelsroutes en zo nu en dan doen er Vikingen de hoofdstad Constantinopel aan, zij het voor handel, zij het voor formele bezoeken aan het hof.

Het is misschien goed om je te realiseren dat de gebieden rondom de grote Oekraïense en Russische rivieren nog lang niet zo ontwikkeld waren in vergelijking met de steden aan de Middellandse Zee en in het Midden-Oosten. Het waren eenvoudige nederzettingen en forten in uitgestrekte gebieden, waar het vooral de natuur was die het voor het zeggen had.

In het noorden waren en zijn er uitgestrekte naaldbossen en in het zuiden ging het landschap langzaam over in de steppes die Europa met Azië verbinden. De winters waren buitengewoon koud. De grootsheid van Constantinopel stond in contrast met het harde leven in Oost-Europa. Constantinopel genoot al sinds de Romeinse tijd groot aanzien en bouwde ook op de oude Griekse cultuur.

De stad was voor die tijd en zelfs voor Zuid-Europa enorm in omvang en telde vele heiligdommen en rijkdommen. Op de Wikipediapagina’s in diverse talen vind je bijvoorbeeld dat er tussen de 500.000 en 1 miljoen inwoners leefden. De primaire bron bij die aantallen mist overigens. Maar ervanuit gaande dat het klopt was de stad in die tijd alleen met Bagdad van de Abbasiden te vergelijken en Chang’an van de Chinese Tang-dynastie. Hoe dan ook: de Scandinaviërs noemden het niet voor niks Miklagard; grote stad. En er viel dus iets te plunderen en roven, dat was zeker.

De plundering van Constantinopel

Op 18 juni 860 valt een leger Vikingen uit het rijk van de Roes Constantinopel aan. Kennelijk hadden de aanvallers toen al genoeg manschappen en machtsbasis om met een groot leger via de Dnjepr naar de Byzantijnse hoofdstad af te zeilen. Aartsbisschop Photios maakt de aanval in levende lijven mee en beschrijft hoe een leger via de rivieren in het noorden op hen afkwam.

Ze zeilden langs de stadsmuren (door de Bosporus) en gingen vrijwel onmiddellijk over tot de aanval. In de eerder genoemde Nestorkroniek staat dat Rurik bij de aanval zou zijn, iets dat we niet kunnen verifiëren. Over een andere aanval in 904 vermeldt de kroniek dat er ongeveer 2000 schepen waren, met Slavische krijgers, Kroaten en Varangiërs (Vikingen). Uiteindelijk komt de Byzantijnse keizer over de brug. Hij verleent (handels)privileges en gaat over tot samenwerking met de Roes. De eerder genoemde Varangiaanse Garde wordt een elite-leger in dienst van de keizer.

Plunderingen in het Abbasiden-kalifaat

De Zweedse Vikingen en/of Roes zijn met hun plunderingen voor zover we weten zover gekomen als het huidige Iran. Deze vonden ongeveer tegelijk plaats met die in Constantinopel. Een Arabisch historicus Al-Masoedi uit die tijd beschrijft dat de Roes maandenlang met hun schepen op de Kaspische Zee waren. Ze leefden veelal op de eilanden en wachtten hun moment af. Hun plunderingen bestonden uit massale slachtpartijen, het stelen van goederen en het tot slaaf maken van vrouwen en kinderen.

De Roes waren vaak weg voor het leger ter plaatse was. Er waren goede en slechte jaren bij. Soms werden ze ook door een islamitisch leger vernietigd of afgeslagen. Van tijdgenoot en historicus Ibn Miskawayh hebben we zelfs ooggetuigenverslagen van een aanval op Bardha’a in het jaar 943, in het huidige Azerbeidzjan. Het geeft een bijzondere inkijk, ook al is die niet tot in detail te verifiëren.

De Vikingen vielen de stad binnen en zouden gezegd hebben dat ze geen probleem hadden met de inwoners of hun geloof. Ze wilden enkel de macht. De meeste inwoners kozen eieren voor hun geld. De groep die zich verzette en met stenen gooide werd gevangen genomen. Miskawayh zou later optekenen dat duizenden mannen, vrouwen en kinderen gegijzeld werden in de moskee. De eis was 20 zilveren dirham per persoon. Waar sommige islamitische leiders akkoord wilden gaan, hielden anderen het tegen. Het gevolg was een brute afslachting van de gijzelaars.

De gijzeling werd ook veel Roes fataal. Dat kwam niet eens zozeer door het islamitische leger dat inmiddels opgetrommeld was en wilde ingrijpen. Er zou een ziekte rondgaan, mogelijk door het aanwezige fruit waar het verteringsstelsel van de Roes niet tegen kon. Uiteindelijk trokken de Roes zich via hun schepen weer terug met enkel de buit die ze bij de hand hadden.

Historische bronnen over de Zweedse Vikingen in Rusland en Oekraïne

Ibn Miskawayh en Al-Masoedi zijn niet de enige Arabische bronnen waar we veel kennis over de Zweedse Vikingen in Rusland en Oekraïne aan te danken hebben. Bekend zijn ook de reisverhalen van Ibn Fadlan langs de rivieren als onderdeel van een diplomatieke missie in naam van de kalief in Bagdad. Hij en andere schrijvers reppen over het eenzijdige, smakeloze dieet, het erbarmelijke leven op de steppes en de winterse vrieskou. Dit alles moet je zien vanuit Arabisch perspectief. Er was nu eenmaal geen uitgebreide culinaire traditie zoals in het Midden-Oosten. Met een keuken rijk aan dadels, vijgen, saffraan en talloze andere delicatessen die bij de zuidelijke klimaten horen.

Ibn Fadlan beschrijft op basis van wat hij hoort en ziet in het jaar 921 de slechte manieren en hygiëne van deze noorderlingen. Hun omgangsvormen zijn buitengewoon ruw en ze handelen in huiden en slaven. Aan de vrouwelijke slaven doen ze zich vaak seksueel te goed, geheel in de publieke ruimte.

Begrafenisritueel Zweedse Vikingen in Rusland

Het meest heftige is misschien wel het verhaal over het begrafenisritueel dat Fadlan verneemt. Bij de dood van een vikingleider wordt een jonge slavin geofferd. Zij moet net als de dierenoffers en grafgeschenken mee in het brandende schip met daarop het lijk van de leider. Dat alles gebeurt niet voor ze door de rouwende achterblijvers gedrogeerd is en onderworpen wordt aan een groepsverkrachting. Uiteindelijk wordt ze uit haar lijden verlost door een oude, dikke vrouw, die haar doodsteekt terwijl ze vast gehouden wordt. De vrouw wordt beschreven als een duister religieus type: de engel des doods.

Ondanks het buitengewoon lugubere voorval is Fadlan in 922 positiever gestemd over de Scandinaviërs. In de Khazarenhoofdstad Itil ontmoet hij vikinghandelaren. Hij bewondert hun lange, perfecte postuur en hun blonde en rossige haar. Elke vikingman heeft te allen tijde een bijl, een zwaard en een mes bij zich. De vrouwen pronken met sieraden van zeldzame metalen. Aan hun voorkomen lees je de rijkdom van hun man af. Het meest gewaardeerd worden glazen kralenkettingen, ook zilver en goud zijn in trek.

Wiki Commons | Henryk Siemiradzki (1843-1902) | Vikingbegrafenis beschreven door Ibn Fadlan.

Het imago van de Zweedse Vikingen

In de Academische wereld zijn de meningen verdeeld over hoe de wreedheid van de Vikingen in te schalen. Professor middeleeuwse geschiedenis Anders Winroth stelt bijvoorbeeld in zijn boek The Age of the Vikings dat gewelddadigheid van Vikingen niet te ontkennen valt, maar dat het ook bij de tijd hoorde. Of het nu de Vikingen, de Franken, de Byzantijnen of de Abbasiden waren, iedereen gebruikte veel geweld als dat hen nuttig leek.

Wat tegen het Viking-imago werkt is dat ze een eigen religie hadden. Ze hadden geen sentiment bij het christendom of de islam. Een klooster of moskee had geen bijzondere waarde voor hen, behalve een materiële dan. De overgeleverde, schriftelijke bronnen kwamen vaak uit hand van geestelijken wiens broeders overvallen, vermoord en geplunderd werden. Wat soms ook vergeten wordt en wat zeker voor de Zweedse Vikingen gold is dat een meerderheid van hen thuisbleef en een eenvoudig bestaan als boer leidde, net als elders in middeleeuws Europa. Feitelijk waren dat ook geen Vikingen, omdat de term Viking gaat over zij die gingen roven.

Aantrekkingskracht van het oosten

De handel in het oosten bleef ook in Scandinavië gedurende de hele vikingtijd een lucratieve bezigheid. Er zijn in Scandinavië zelfs wetten opgesteld waarin werd geregeld wie je bezittingen beheert als je weg bent. Dat gold niet alleen voor Zweedse Vikingen die de rivieren van Rusland en Oekraïne bevoeren, maar ook voor Noorse en Deense. De populariteit van het oosten zien we ook terug bij de Varangiaanse Garde van de Byzantijnse keizer. Tot na de Vikingtijd zijn het Scandinaviërs die daar de boventoon voeren.

Hoe ver de Vikingen precies kwamen tijdens hun reizen weten we niet zeker, maar het is in elk geval duidelijk dat ze toegang hadden tot de zijderoutes met alle exotische goederen die daarbij hoorden. We weten ook van geograaf Ibn Khordadbeh hoe de handelsroutes er in de Arabische wereld en daarbuiten uitzagen. Hij beschrijft dat er zelfs Scandinavische handelaren naar Bagdad kwamen. Met behulp van tweetalige slaven vertaalden ze het Arabisch onderweg en op de markten.

De handel

De markten van Bagdad moeten in die tijd een hele belevenis zijn geweest. Er was zijde te koop uit China, Korea en mogelijk Japan. Het zilver en papier kwam uit Samarkand, dat in het huidige Oezbekistan ligt. Er werd ivoor en ebbenhout aangevoerd uit Oost-Afrika. De Vikingen moeten er ook goud en koper uit Egypte gezien hebben en allerlei curiosa en snuisterijen uit India. Denk aan tijgers, olifanten, kruiden, specerijen, kokosnoten en kleurrijke edelstenen, afkomstig uit koninkrijken met fabelachtige namen als Chola, Pala of Chalukya.

De Vikingen op hun beurt hadden een vinger in de pap in de bonthandel. Met name hermelijn- en vossenbont waren gewild bij de eliten in de middeleeuwen. Denk maar aan de kenmerkende bonte rand aan koningsmantels. Ook barnsteen uit het Oostzeegebied vond zijn weg langs de rivieren naar Zuid-Europa en het Midden-Oosten. Voor slaven was altijd en overal een markt in de middeleeuwen en ook het ivoor van de Groenlandse walrus was gewild. Andere goederen waar je aan kan denken zijn ahornsiroop, honing en bijenwas, paardenhuiden, geitenvellen, wapens en gevechtsuitrusting.

We weten overigens vrij zeker dat al die goederen via de rivieren naar Scandinavië kwamen en vice versa. Er is eigenlijk geen wetenschappelijk bewijs dat het structureel via de Middellandse Zee en de Atlantische Oceaan aangevoerd werd. We weten wel dat de Vikingen met hun schepen via de West-Europese kustwateren in mediterrane wateren kwamen en invallen deden. De bronnen van de Byzantijnen en Abbasiden hebben het enkel over handelaars en plunderaars die vanuit de rivieren in het noorden kwamen.

Bronnen en leeslijst voor de Zweedse Vikingen in Rusland en Oekraïne

Anders Winroth (2014), The Age of the Vikings (Introductie-hoofdstuk)
Cat Jarman (2021), River Kings. A New History from the Viking from Scandinavia to the Silk Roads. (Boek | eBook)
Eleanor Rosamund Barraclough (2018), Beyond the northlands. Viking voyages and the old norse sagas. (Boek | eBook)
Jóhanna Katrín Friðriksdóttir (2020), Valkyrie. The Women of the Viking World. (eBook en preview)
Neil Price (2020), De Vikingen. Een Nieuwe geschiedenis. (Boek | eBook)

Websites ter verdieping

Birka & Hovgården, UNESCO World Heritage. Website
History.com, When Viking Kings and Queens Ruled Medieval Russia. Website

Meer over de Zweedse en andere Vikingen buiten Rusland en Oekraïne

Het verhaal van de Zweedse Vikingen in Oekraïne, Belarus, Rusland en daar voorbij staat niet op zichzelf. In andere artikelen op deze website lees je meer over de geschiedenis van de Vikingen.